بازگشت به پیش از تحریم در بازار نفت

پایگاه رهنما:

وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی در کنار تشدید تحریم‌ها و ناتوانی دولت قبل در فروش نفت و دریافت ارز ناشی از آن، باعث شد تا اقتصاد ایران در تنگنای جدی قرار گیرد و پس از خروج آمریکا از برجام، یک شوک برون‌زا در اثر تشدید تحریم‌های نفتی به اقتصاد و معیشت ایرانیان وارد شود. اکنون اما از یک سو با افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی و از سوی دیگر، با دیپلماسی اقتصادی فعال دولت سیزدهم، حتی در شرایط کنونی که هنوز آمریکا به برجام بازنگشته است، ورق در بازار نفت به نفع ایران برگشته است. این موضوع، خود می‌تواند برگ برنده‌ای در دستان طرف ایرانی در مذاکرات باشد. جالب‌تر آنکه بهبود درآمدهای نفتی ایران به‌رغم قد علم کردن رقبای جدی در بازار نفت در مقابل نفت خاورمیانه (از جمله آمریکا و کانادا) به‌وقوع پیوسته است. در این گزارش، مروری بر وضعیت بازار جهانی نفت و همچنین نقش فعال ایران در این بازار پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم پرداخته‌ایم.

• پیش بینی قیمت نفت

به گزارش تبیین، به نقل از رویترز، در حالی که برخی از تولیدکنندگان نفت برای افزایش تولید با چالش مواجه‌اند، قیمت نفت در معاملات اخیر افزایش یافته‌است. هفته‌ی پیش هر بشکه نفت برنت با 87 سنت افزایش 81.74 دلار فروخته شد. هر بشکه نفت خام آمریکا با 94 سنت افزایش 79.17 دلار معامله شد. برخی تحلیلگران معتقدند، از آنجایی که کاهش تولید اوپک پلاس با میزان تقاضا در بازار همخوانی ندارد، سبب افزایش قیمت نفت می شود. همچنین به‌نظر می‌رسد وجود مخاطرات ژئوپلتیک در کنار بهبود وضعیت اقتصادی کشورها و چالش‌های موجود در عرضه نفت به بازار جهانی احتمالا باعث خواهد شد تا در سال 2022 شاهد بالا رفتن قیمت نفت باشیم. این مسأله می‌تواند به دردسر جدیدی برای کشورهایی که همین حالا هم درگیر تورم بالایی شده‌اند، تبدیل شود. شان سعید کارشناس موسسه جوبای آی کیو آی، می‌گوید: انتظار دارد در سال 2022 شاهد بالا رفتن قیمت نفت در بازار جهانی باشیم. وی می‌گوید: از دیگر دلایلی که باعث می‌شود قیمت نفت افزایش یابد، کاهش ارزش دلار در بازار جهانی و بالا رفتن تقاضای این حامل انرژی در بازار خواهد بود. شان می‌گوید: ‌تنش‌ها در حوزه اوکراین بین آمریکا و روسیه همچنان بالاست و گفت‌وگو‌ها بین دو کشور نتوانسته نتیجه مثبتی در پی داشته باشد.

• رقبای نفت خاورمیانه

افزایش قیمت نفت در بازار جهانی برای ما که یک کشور نفتی هستیم، خوب است. این مساله زمانی مهم‌تر می‌شود که با افزایش قیمت نفت، تخفیف ایران برای خریداران جذاب می‌شود و حاضرند ریسک بیشتری کرده و تحریم‌ها را دور بزنند. البته رقبای نفت خاورمیانه را نیز نباید در تحلیل‌ها نادیده گرفت. یکی از این رقبا، کاناداست. شرکت‌های نفتی این کشور توانسته‌اند با استفاده از خط لوله کاپلاین در آمریکا مسیر رسیدن خود به بازارهای جهانی را افزایش دهند و حالا صادرات نفت کانادا به آسیا به بالاترین میزان در تاریخ این کشور رسیده است. به گزارش تبیین به نقل از بلومبرگ تا پیش از این کانادایی‌ها فقط می‌توانستند نفت خود را از طریق خط لوله کی استون به ایالت داکوتا منتقل کنند اما حالا با استفاده از خط لوله کاپلاین مسیر رسیدن نفت کانادا به سواحل جنوب شرقی آمریکا در خلیج مکزیک باز شده و آنها می‌توانند با استفاده از ترمینال‌های صادراتی در سواحل این منطقه از آمریکا، نفت خود را به بازارهای جهانی صادر کنند.

رقیب دیگر، آمریکاست. طی سال گذشته کره جنوبی واردات نفت خود از آمریکا را 10 درصد افزایش داده است. به گزارش تبیین به نقل از بیزینس کره، گفته می‌شود طی سال گذشته 4 شرکت نفتی کره از جمله هیوندای اویل‌بنک مجموعا 112.3 میلیون بشکه نفت از آمریکا وارد کرده‌اند که نسبت به سال 2020، 10 درصد افزایش یافته است. با این حساب کره در سال 2021 بزرگ‌ترین واردکننده نفت آمریکا در بازار آسیا بود. کره نخستین بار در سال 2015 از آمریکا نفت وارد کرده و مجموع نفت وارداتی سئول از آمریکا در آن سال تنها 2.44 میلیون بشکه بود که حالا و پس از 6 سال 50 برابر شده است. گفته می‌شود یکی از عوامل این واردات، پایین بودن قیمت نفت آمریکا نسبت به نفت کشورهای خاورمیانه است و از سوی دیگر شرکت‌های کره‌ای می‌خواهند با رفتن به سمت آمریکا به منابع تامین نفت خود تنوع ببخشند. همین مساله‌ی لزوم تنوع در واردات البته به نفع ایران نیز هست.

• وضعیت فروش ایران

نیاز چین به تنوع‌بخشی به واردات نفت از یک سو و قیمت بالای نفت در بازار جهانی از سوی دیگر، انگیزه‌ها برای واردات از ایران را نیز افزایش داده است. آمار شرکت کپلر (شرکت رهیابی محموله های نفتی) نشان می دهد که پالایشگاه های چینی 324 میلیون بشکه نفت از ایران و ونزوئلا در سال2021 خریدند که حدود 53 درصد از سال گذشته بیشتر است. بر اساس این آمار، «این رقم، بالاترین میزان از سال 2018 به شمار می رود که چین در آن سال از ایران و ونزوئلا 352 میلیون بشکه نفت خریده بود.» آنوپ سینگ، بخش تحقیقات نفتکش ها در شرکت کشتیرانی Braemar ACM گفت: «این افزایش (واردات) با افزایش قیمت ها آغاز شد؛ چراکه نفت ایران ارزان تر بود.» به گفته سینگ، نفت های تحریمی معمولا در کشتی های قدیمی اسقاطی ارسال می شوند که این امر سبب می شود در هزینه ها صرف جویی شود. محموله ها ممکن است مستقیما از کشور مبدا در نفتکش هایی که اصطلاحا «تاریک شده اند» ارسال شوند (به این معنا که سیستم ردیابی آنها خاموش شده است) یا بین کشتی ها در دریا منتقل می شوند تا مبدا نفت خام مشخص نشود.

• وصول کامل!

ممکن است این تصور به وجود بیاید که ایران خیلی به چین تخفیف می‌دهد که حجم صادرات ما تا این اندازه –به‌رغم تحریم‌ها- بالا رفته است. این در حالی است که تخفیف ایران به چین به ازای هر بشکه، تنها 10% بوده است که در شرایط کنونی (که قیمت تقریباً برابر با بشکه‌ای 80 دلار است) تقریباً معادل بشکه‌ای 8 دلار می‌شود. این تخفیف –خصوصاً در این سطح از قیمت- برای ایران رقمی محسوب نمی‌شود و حتماً در این معامله، ایران سود می‌کند. از دیگر شایعات این است که چینی‌ها تمام این نفت را با کالا تهاتر می‌کنند و ارز حاصل از فروش، باز نمی‌گردد. به گزارش تبیین، به نقل از فارس مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفت: فروش نفت و میعانات گازی ایران افزایش خوبی داشته است و پول نفت صادراتی وصول می‌شود. برنامه داریم که ظرفیت تولید نفت را تا پایان سال 1400 به عدد قبل از تحریم‌ها بازگردانیم. خجسته‌مهر افزود: آنچه از درآمدهای نفتی ایران که بعضا در بانک‌های خارجی بلوکه شده مربوط به فروش نفت ایران قبل از دولت سیزدهم است و به ویژه از موقع روی کارآمدن دولت سیزدهم که بنده در جزئیات کار هستم، پول نفت دریافت می‌شود.